Bozkırdaki Çekirdek

Yapıt Hakkında

Tek parti devrinde (C.H.P), 17 nisan 1940’da çıkarılan 3803 sayılı kanunla yurdun çeşitli yerlerinde Köy Enstitüleri kurulmuştu (hepsi 21 tane). Bu romanda on beşinci Enstitünün kuruluşu anlatılıyor. Yeni Enstitü Çankırı, Kastamonu ve Çorum topraklarının birleştiği yerde Şirin Köy’e yakın Keşiş Düzü’nde kurulacak ve Dumanlıboğaz Köy Enstitüsü olacaktır. Millî Eğitim Bakanlığı bu Enstitüyü kuracak ekibe Halim Akın’ı başkan tayin etmiş, Şirin Köy’ün eğitmeni Murat Ören ile Nuri Çevik, Cemal Avşar ve Emine Güleç öğretmenleri onun emrine vermiştir. Şirin Köy’den Sultan Kız, eğitmen Murad’a âşıktır, bazı geceler Murat Ören’in odasına gelir; Murat Ören dedikodu korkusuyla tedirgindir. Kurucu ekip, çeşitli köylerden derlenen on sekiz erkek, dört kız öğrenciyle Keşiş Düzü’nde Enstitüyü kurmaya koyulurlar. Şirin Köy’ün zengini Zeynel Ağa, ikidebir Cinci Nezir’e dilekçe yazdırarak önlemek ister bu işi. Enstitünün suyu için döşenecek boruların, değirmenci Deli Derviş’in esrar ürettiği topraklarından geçmesi gerekir. Derviş’in tapusu sahte olduğu anlaşılırsa da boru hattı tahrip edilir, çatışmalar büyür, sahtekârlığı meydana çıkaran eğitmen Murat Ören, Şirin Köy’de Sultan Hanım’la aynı odada kıstırılır, dövülür, hapsedilir, durumu öğrenen Enstitü ekibi tarafından kurtarılır. Deli Derviş, göz koyduğu Emine Öğretmen’i değirmene kaldırmıştır; elikolu bağlanmış Emine Güleç, değirmen odasında, Sultan Hanım’ın oyalamalarıyla henüz emniyettedir. Enstitülüler yetişirler, silâhlı çatışma başlar. Sultan Hanım, bir ara elindeki baltayı Deli Derviş’in başına indirir, öldürür Derviş’i; fakat eğitmen Murat Ören de Derviş’in kurşununa kurban gitmiştir.

Kuruluş şartlarından dolayı Köy Enstitüleri konusunda alt ve üst yapıdan aydın, cahil türlü kişilerin şüpheci görüşlerini de ısrarla belirten roman, yazarın öbür köy romanlarından farklı bir nitelik gösterir.

Kaynak: Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü / Behçet Necatigil