Ölüm, Kader ve Yapay Zekâ

Ölüm, Kader ve Yapay Zekâ

Adem 25 yıldır evli, bir çocuk babası, hali vakti yerinde bir adamdır. Yıllarca eşi tarafından ilgisizlikle, ince kadın ruhunu anlamamakla suçlanan Adem’in, evlilik yıldönümleri zannettiği günün akşamında kendince romantik bir sürpriz hazırlığında, bir rezidansın üst katlarında bir dairede, pencerede İstanbul manzarasıyla açılır perde.  

Adem, karısına hediye olarak bir robot süpürge almış, evde sofra kurmuş ve üzerinde kırmızı tanga ve ağzında kırmızı bir gül ile karısının kapıdan girmesini beklerken, karısının gecikeceğini ve evlilik yıldönümlerinin aslında bir ay önce olduğunu öğrendiği telefon konuşmasının ardından sinirle maç seyretmek üzere kendini koltuğa atarken, gidip gelen elektriklerin eşliğinde bütün İstanbul karanlığa bürünür ve Adem salonda karşısında yayılmış kendi aralarında konuşan yabancı bir kadın ve bir erkek bulur. XX adlı bu genç kadın ve XY adlı bu genç erkek, robot değil (zira onlar bu tanımlamayı son derece incitici bulmaktadır) yapay zeka ile yaratılmış bireylerdir ve Adem’e 1 saat sonra, önce karısını sonra da kendisini vuracağını bildirirler. Karısı hayatta kalacak Adem ise ölecektir. Pencerede Adem’in kalan ömrünün son dakikalarını gösteren geri sayımdaki bir saati belirir ve XX ile XY Adem’e geçmişinin herhangi bir an’ından itibaren hayatını yeniden “yazma” olanağı sunan, ücretsiz bir uygulama önerirler: Laplace’ın Şeytanları. Ancak önce Adem’in çoktan seçmeli bazı sorulara yanıt vermesi gerekmektedir: Ölümü kader midir? Yoksa tesadüf mü? Kelebek etkisi mi ya da kendi seçimlerinin bir sonucu mu? Adem verdiği cevaplar doğrultusunda üç kez daha hayata istediği yerden tekrar başlama şansına sahiptir. Yapay zeka ile yaratılmış bireyler XX ve XY her seçimde onun kalan ömrünü, bu seçimle şu an nasıl bir hayat süreceğini hesaplar ve pencerede beliren bir ekranda projeksiyon olarak gösterirler.
Ancak Adem’in karısını ve kendisini vuran bir Adem’den bambaşka bir Adem’e dönüştürecek olan doğru an’ı bulması hiç de kolay değildir. Hesaplamalara göre, önünde uzun ama sefalet içinde geçireceği bir hayat veya çok ünlü ama çoktan tükenmiş bir ömür ile iki başarısız deneme sonrasında, geri sayımdaki saat 00:00’a yaklaşırken, XX ve XY’nin şarjının bitmesi üzerine Adem kaderini kendi çizmek zorunda kalır ve sürpriz bir sonla perde kapanır. 

Yazarın notları :

“Ölümünüz kader mi Adem Beyciğim? Yoksa tesadüf mü? Ya da seçimlerinizin sonucu mu? Seçimlerinizin sonucuysa o seçimlerinizi özgür iradenizle mi yaptınız, yoksa onlar da bir kuklanın hareketleri mi? Ya da kelebek etkisi? Hatta belki de başkasının kelebeğinin kanadının fıtıfıtısı?” Yapay zekâ bize de bu soruyu yöneltse, ne cevap veririz?

Ölüme giden yolu kim ya da ne belirliyor? Fatalizm, determinizm, kaos, kelebek etkisi ya da epifenomalizm mi? Peki ya seçimlerimizi değiştirme şansımız olsa, keşke’lerimizin, iyi ki’lerimizin doğru muhasebesini yapabilir miyiz gerçekten? 

Bu oyunda insan kader, ölüm, hayat ile seçimlerini anlama çabası ve çatışması içindeyken yapay zekâ da insanı ve kadın ile erkeğin farklılıklarını anlama ve benimseme çabası içinde.