Machine de Turing, La

La Machine de Turing

“La Machine de Turing”, İngiliz matematikçi Alan Turing’in hayatını sahneye taşıyor. Turing, bu oyunda bütün kimlikleriyle çıkıyor karşımıza: Modern bilgisayarların fikir babası, savaşın seyrini değiştiren bir matematikçi, ilk aşkının yasını ömür boyu tutan yalnız bir adam ve sonunda cinsel kimliği yüzünden yok edilen bir insan. Oyun, 1952 yılında sıradan bir polis soruşturmasıyla başlar. Turing, evinde yaşanan bir hırsızlık olayı nedeniyle karakola çağrılır. Ancak asıl soruşturulan şey onun gerçekte kim olduğudur. Bu soruşturma, Turing’in geçmişine sıçrayarak onun iç dünyasını ve yaşadıklarını katman katman ortaya serer. Turing’in hayatının ilk dönüm noktası çocukluk aşkı Christopher Marcom’dur. Morcom’un ani ölümü, Turing’in hayatında hiç dolmayacak bir boşluk bırakır. Bu boşluğun etkisi hayatının her evresinde kendini gösterecektir. 2. Dünya Savaşı sırasında gizli bir göreve atanır ve Almanların ünlü şifreleme sistemi Enigma’yı çözmek için bir makine icat eder. Bu, insanlık tarihinde bir dönüm noktası olacaktır. Geliştirdiği makine, daha sonra “Turing Makinesi” olarak adlandırılacak ve modern bilgisayarların temelini atacaktır. Almanların savaşı kaybetmesinde büyük rol oynayan bu makine uzun yıllar bir sır olarak kalır. Turing’in başarısı ona ne bir madalya kazandırmış ne de huzur getirmiştir.

Turing’in evreni, sayılar ve makinelerden ibaret değildir. Onun için her denklem, bir anlam arayışıdır. İnsanla makine arasındaki sınırı bulanıklaştıran çalışmaları, “Makineler düşünebilir mi?” sorusunu ilk kez gündeme getirir. Düşünceleri yüzünden dışlanmaya alışmış olan Turing, cinsel kimliği yüzünden de zarar görecektir. Soruşturma sonunda Arnold Murray adında bir adamla yaşadığı ilişki ortaya çıkar ve Turing cinsel yönelimi nedeniyle yasalar önünde suçlu ilan edilir. Mahkeme, ondan hapis ya da kimyasal hadım arasında bir tercih yapmasını ister. Turing, kimyasal hadımı seçerek özgürlüğünü korumaya çalışır ama bu seçim onu yavaş yavaş ölüme götürecektir. Turing, 1954’te, 41 yaşındayken hayatını kaybeder. Resmî raporlarda intihar ettiği yazılıdır.

Çevirmenin Notu: "La Machine de Turing", izleyiciyi aklın sınırlarını, insanın özgürlük arayışını, toplumun birey üzerindeki baskısını ve bilimle doğanın iç içe geçmiş gizemli ilişkisini yeniden düşünmeye davet ediyor. Bu oyun sadece bir dâhinin başarılarından ibaret değil. Turing’in olağanüstü yaşam öyküsü, günümüzde çokça tartışılan yapay zekâ ve insan beyni arasındaki ilişkiyi de sorguluyor. Evrenselliğini ve güncelliğini asla yitirmeyecek sorularla dolu olan eser, seyircinin zihnini hep canlı tutuyor. Benoit Solès, belgesel anlatımdan uzak durarak, sürükleyici ve dokunaklı bir dramatik kurgu içinde, mizahı ve dramı ustalıkla harmanlamış. "La Machine de Turing", insanlık, kimlik, özgürlük, bilim ve doğa kavramlarını sorgulatan güçlü bir oyun.