Oleanna

Üniversite öğrencisi olan Carol, dersteki başarısızlığı konusunda yardım istemek üzere hocası John’un odasına gelir. Profesörlüğe atanmak üzere olan John ise, o günlerde yeni bir ev satın almakla meşguldür. Bu yüzden, başlangıçta öğrencisine fazla ilgi gösteremez. Ancak Carol’ın ısrarlı tutumu üzerine onunla zaman zaman odasında buluşup çalışmayı kabul eder. Bu ilk buluşmanın ardından hiç beklenilmedik bir şey olur ve Carol, profesörlüğe atama komisyonuna hocası John’un kendisine cinsel tacizde bulunduğuyla ilgili bir şikayet dilekçesi verir. Bu nedenle profesörlük atamasının çıkmaza gireceğini fark eden John, Carol’ı şikayetini geri lması konusunda ikna etmek üzere odasına çağırır. Ancak bu görüşme, birbirlerini anlamakta giderek zorlanan John ve Carol’ın aralarındaki iletişimin daha da kötüleşmesine ve tehlikeli bir hal almasına yol açar. Üçüncü buluşma ise John ve Carol için hem fiziksel hem de duygusal olarak tam bir yıkım olacaktır.

Çevirmenin notları :

“Ders” Amerikan üniversitelerinde 1978’de başlayan ve 1990’larda giderek sertleşen “Siyasal Doğruluk” akımına odaklanıyor. David Mamet’ın Amerika’da yaşanan gerçek bir olayın senato tutanaklarından esinlenilerek yazdığı oyun, bir yandan “güç”, “ayrıcalık” ve “istismar” temalarını işlerken diğer yandan da eğitim konusunda “Yüksek öğrenimin değerleri nelerdir? Yüksek öğrenim her öğrenci için bir hak mıdır? Daha çok öğrenci, daha kötü öğretim midir?” gibi önemli sorular soruyor. Bu arada, John ve Carol’ın oyun boyunca geçirdiği değişim-dönüşüm, onları hem oyunculuk açısından hem de izleyici açısından son derecede merak uyandırıcı karakterler haline getiriyor. Oyunun ilk sahnesinde, zayıf görünen Carol ikinci ve üçüncü sahnelerde güç kazanmaya başlayınca, birinci sahnede güce tapmakla suçladığı John’dan çok daha despot bir karakter haline geliyor. Öyle ki, eline geçirdiği gücü John’un karısına nasıl hitap edeceğine karışacak kadar ileri götürüyor. Aynı şekilde, oyunun birinci sahnesinde gücü elinde bulunduran John’un ikinci ve üçüncü sahnelerde gücünü yitirmeye başladıkça nasıl kapana kısıldığını ve çaresizlik içinde kıvrandığını görüyoruz. Bu da her iki karakteri oyunun yıkımla sonuçlanacak son sahnesine taşıyor. John ve Carol arasındaki yıkıcı çatışmanın çarpıcı bir dramatik dille işlendiği oyun, David Mamet’ın da dediği gibi, temelde “güç” üzerine bir trajedidir. “Ders” sağlam olay örgüsüyle, başarılı yazılmış karakterleriyle dünyanın her yerinde defalarca sahnelenmiş ve ele aldığı temalarla her zaman tartışma yaratmayı başarmış bir oyundur.

Sahnelendiği Tiyatrolar

Versus Tiyatro, İstanbul (2022-2023; 2023-2024)