Mehmet Seyda

Biyografi

(İstanbul, 15 Ağustos 1919 – İstanbul, 13 Temmuz 1986) Öykücü, romancı. Tam adı Mehmet Seyda Çeliker. James Sullivan, Necdet Ası, Ömer Sakıp, Mim- Sin, Özcan Çeliker, S. Toprak, Toprak imzalarıyla mizah ve magazin öyküleri, polisiye romanlar ve politik yazılar yayımladı. Remziye (Ruhsar) Hanım ile eczacı- kimyager Mahmut Kâmil Bey ’in oğlu. Antalya İlkokulu ’nda (1932) ve Kırıkkale Askeri Sanat Lisesi ’nde okudu. Pertevniyal Lisesi ’ndeki öğrenimini yarıda bırakarak (1935) Zonguldak Kömür İşletmeleri ’nde, Divriği, Devrek ve Merzifon madenlerinde memur olarak çalıştı (1937- 46). İstanbul ’a dönerek 1951- 60 arasında Belediye Eğlence Yerleri kontrol memurluğu görevinde bulundu, bir süre Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğü ’nde çalıştıktan sonra buradan emekli oldu.

İlk şiir ve öykülerini 1933 ’te yayımlamaya başladı; psikolojik çözümlemelerin öne çıktığı bir anlatımla öykü ve romana yöneldi. Tolstoy ’dan esinlenerek yazdığı “Mum” adlı öyküsü Yücel ’de S. Toprak imzasıyla çıktı (1936). Kendi adıyla yayımlanan ilk öyküsü (“Alınyazısı”) 1937 ’de Yeni Adam ’da çıktı. Klasik Batı romanının etkisinde, bireyin iç dünyasını derinlemesine ele alırken bireyin duygu dünyasını cinselliğiyle birlikte işledi. Ses, Tan, Yeni Adam, Yedigün ve Yeni Edebiyat dergilerinde yayımladığı öykülerinden sonra uzun bir süre edebiyat çevrelerinden uzak kalan Seyda, geçim zorluğu nedeniyle, takma adlarla Gece Postası, Akşam ve Zafer gazetelerinde otuz kadar tefrika roman yazdı. Ne Ekersen adlı romanının 1958 ’de Yunus Nadi Roman Armağanı ’nda üçüncülük almasından sonra yeniden edebiyat çevrelerinde görünmeye başladı ve 1958 ’den 1980 ’e kadar ara vermeksizin Yelken, Yeditepe, Dost, Yeni Dergi, Yeni Ufuklar, Güney, Varlık ve Türk Dili gibi dergilerde yazdı.

1970 TRT Sanat Ödülleri Yarışması ’nda “başarı ödülü” alan romanı Yanartaş ile ünlendi. Yer yer belgesel özellikler taşıyan iki ciltlik bu büyük çalışmasıyla Zonguldak ve çevresindeki “kömür ocağı” gerçeğine ışık tuttu. Bu roman, Uzun Mehmet ’in taşkömürünü bulması rivayetiyle, 1829 ’dan 1940 ’lı yıllara kadar Zonguldak Kömür İşletmeleri ’nin belgelere dayanan tarihi niteliğindedir. Bu tarih çerçevesinde Yanartaş, kömür madeni işçilerinin yaşamı ve çalışma koşullarına tanıklık eden, belgesel nitelikte ilk roman olma özelliğiyle Türk edebiyatında ayrıcalıklı bir konum edinmiştir.

Ödülleri: Ne Ekersen ile 1958 Yunus Nadi Roman Armağanı (üçüncülük); Başgöz Etme Zamanı ile 1964 Sait Faik Hikâye Armağanı; Bir Gün Büyüyeceksin ile 1964 Doğan Kardeş Çocuk Romanı Armağanı (birincilik); Yanartaş ve Şehzadenin Başıdır ile 1970 TRT Sanat Ödülleri Yarışması ’nda iki başarı ödülü; İhtiyar Gençlik ile 1971 May Yayınevi Edebiyat Ödülü; İçe Dönük ve Atak ile 1974 TDK Roman Ödülü; üç oyunuyla 1968 Milliyet Gazetesi “Günümüz Dili ve Hayatına Uygun Karagöz Oyunları” konulu 6. Karacan Armağanı (ikincilik ödülü).

Kaynak: Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi