Biografie: Ein Spiel

Elli yaşlarına ulaşmak üzere olan Profesör Kürmann, yaşamından mutlu değildir. O da pek çok insan gibi, “Keşke o zaman farklı davransaydım!”, “Keşke bu kadınla evlenmeseydim!”, “Keşke elime fırsat geçmişken Amerika’ya göç etseydim!” gibi düşüncelerle sürekli geçmişini sorgulamakta, bu nedenle yaşamını da kendine zehir etmektedir. Her ne kadar çok yaygın olsa da, bu eğilim özellikle ileri refah düzeyine ulaşmış ülkelerin vatandaşlarında daha fazla görülür. Bu eğilime giren insanlar, geçmişlerinde belli bir karar alırken, bir tercih yaparken, hangi koşullar altında öyle davrandıklarını pek hatırlamadan ya da göz ardı ederek, pişmanlık duygusuna kapılmaktadır. Aslında ne zaman olursa olsun aynı durumla karşılaştıklarında, farklı bir seçim yapamayacaklardır, çünkü değişmeyen kendi kişilikleridir.

Ünlü İsviçreli yazar Max Frisch bu oyununda, bir insana yaşamında istediği zamana dönebilme ve tercihlerini değiştirebilme imkânı verilse ne olurdu, göstermeye çalışıyor. Kendi ifadesiyle bu , “Başka ortamda mümkün olmayan, sadece tiyatronun büyüsü sayesinde,” olabilecek bir şey. Profesör Kürmann’a, aslında hayalinde yarattığı ve kendi anılarının toplamından başka bir şey ya da kişi olmayan bir Kayıtçı aracılığıyla defalarca geçmişi tekrar yaşayabilme ve isterse aldığı kararları değiştirme hakkı tanınıyor. Sonuç, herhangi bir zamandaki koşullar tekrar ortaya konulunca, bir insanın kendi kişiliği nedeniyle, farklı bir davranış göstermesinin mümkün olmadığı gerçeğidir!

Çevirmenin notları :

Max Frisch, yine kendi ifadesiyle Devşirim/Seçimleme Tiyatrosu (Dramaturgie der Permutation) türünde kaleme aldığı ve “Yaşamöyküsü: Bir Oyun” adını verdiği bu tiyatro oyununun (piyes), sanki dostlar arasında oynanan bir “salon oyunu” gibi sahnelenmesini istiyor. Bu nedenle tiyatro sahnesinin ve ortamının, provalar sırasında olduğu gibi, bütün çıplaklığıyla görünmesinde ve eserinin sonsuz bir provaymış gibi ele alınmasında ısrarlı.