Cengiz Aytmatov

Biyografi

Dünyaca ünlü Kırgız Türk’ü romancı, gazeteci, çevirmen ve siyasetçi. 1928’de Kırgızistan’da doğdu, 2008’de Almanya’da böbrek yetmezliği ve akciğer hastalığı yüzünden öldü. Kazakistan’da Veteriner Okulu’nu, Kırgızistan’da Tarım Enstitüsü’nü bitirdi, 1953’te veteriner oldu.

İlk yazısı “Gazeteci Cyuda”, 1952’de Pravda gazetesinde yayımlandı, bunu 1957’de Yüzyüze kitabı izledi. Aytmatov, Moskova Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsü’yle yerel kültürden evrensel kültüre ulaştı. Moskova’daki kültürel yaşamı kavradı. 1956’da Sovyet Yazarlar Birliği üyesi oldu. Moskova Edebiyat Enstitüsü’nde Maksim Gorki incelemesini yazdı. Eserlerini Kırgız Türkçesiyle ya da Rusça kaleme aldı. Cemile’yi 1958’de Novy Mir (Yeni Dünya) dergisinde yayımlandı. Bunu Fransız şair Louis Aragon Fransızcaya çevirerek ‘Dünyanın en güzel öyküsü’ diye adlandırdı. Adı Avrupa’da da yaygınlaştı. Eserleri 150’den fazla dile çevrildi.

Lenin Edebiyat Ödülü’nü, Büyük Sovyet Edebiyat Ödülü’nü kazandı. Yüksek Sovyet Prezidium’u tarafından Sosyalist İşçi Kahramanı olarak ödüllendirildi.1959-1967 yıllarında Novy Mir’in editörlüğünü yaptı. 1965’te Kırgız Sinemacılar Birliği Başkanı oldu. 1983 yılında Büyük Sovyet Edebiyat Ödülü’nü ikinci kez kazandı, ardından Pablo Neruda Ödülü verildi.

Toprak Ana’yla romandaki başarısını da ortaya koyan Aytmatov, Elveda Gülsarı’yla bu başarısını sürdürdü, öykü yazarlığına da ara vermedi. 1964’te Kızıl Elma, 1969’da Oğulla Buluşma öykülerinden sonra, 1970’te Beyaz Gemi romanını yayımladı.

Aytmatov yazarlığını başarıyla sürdürürken büyükelçilik yaptı, milletvekili seçildi, Sovyetler Birliği’ni ve Kırgızistan’ı temsil etti. 1986’da onun öncülüğünde Kırgızistan’da “Isık Göl Forumu” düzenlendi. Forum ‘sıcak göl’ anlamına geliyordu. Dünyanın doğusu ile batısını barış forumunda birleştirmeyi amaçlayan bu etkinliğe, uluslararası çok büyük bir katılım oldu.

Türkiye’ye 1976’dan başlayarak birçok kez gelen Aytmatov, Selvi Boylum Al Yazmalım’ın filme çekilmesiyle daha çok tanındı. 2001’de yine İstanbul’daydı. MEB, Gün Olur Asra Bedel ile Beyaz Gemi’nin 100 Temel Eser kapsamında liselerde okutulmasına karar verdi. Türkçedeki ilk kitabı Ülkü Tamer’in çevirdiği Toprak Ana (1959) oldu. Öğretmen Duyşen de yine Ülkü Tamer tarafından Türkçeye kazandırıldı.

Yurt içi

Yurt dışı

Yapıtlarının İşlemeleriyle İlgili Temsil Alanlarımız